Uitnodiging: toon lef in de strijd tegen dementie

Wereldwijd vindt er veel onderzoek plaats naar manieren om dementie te bestrijden. Toch profiteert de maatschappij nog maar weinig van de kennis die wordt ontwikkeld. ZonMw liet uitzoeken hoe dit komt én wat er nodig is om die kennis beter te benutten. Het resultaat is een nieuwe subsidieoproep: Veelbelovende innovatieve therapieën voor dementie.

Dementie is een groot gezondheidsprobleem, dat zwaar drukt op de maatschappij. De ziekte is niet alleen slopend voor mensen met dementie, maar ook zeker voor hun naasten. Met het steeds ouder worden van de bevolking, wordt de noodkreet om een therapie steeds groter. ‘Het lastige is, dat we nog niet goed weten wat de oorzaak van dementie is. Daar zijn verschillende theorieën over en de wetenschap is het er niet over eens’, legt Alexander Nicastia, hoofd business development bij het Radboud UMC, uit. ‘Dat maakt het lastig om een oplossingsrichting te kiezen en daar vol op in te zetten. Er is nog te veel onzeker.’

Te weinig aangrijpingspunten
Alexander was lid van de commissie die het marktonderzoek begeleidde naar bestaand dementieonderzoek. Uit dat onderzoek bleek dat de resultaten van het bestaande onderzoek vaak nét te weinig aangrijpingspunten bieden. ‘Normaal gesproken, als uit onderzoek blijkt dat een therapie-idee kansrijk is, stapt het bedrijfsleven naar voren om verdere tests en doorontwikkeling te bekostigen. Maar omdat er bij dementieonderzoek nog te weinig aanwijzingen zijn voor mogelijk succes, durft het bedrijfsleven de bal niet op te pakken. En dat is nu juist de partij die nodig is om therapie-ideeën naar een hoger niveau te tillen.’

Onbekend terrein

Aan de ene kant durft het bedrijfsleven de bal dus niet op te pakken. Aan de andere kant is het voor de wetenschap lastig de bal hoog te houden. Talitha Feenstra, associate professor pharmacoeconomics aan de Rijksuniversiteit Groningen, zat ook in de begeleidingscommissie van het marktonderzoek. Net als Alexander is zij ook betrokken bij de nieuwe subsidieoproep. Zij vertelt: ‘Als het voorbij het fundamentele onderzoek gaat, komt de wetenschap op onbekend terrein. Een nieuw idee ontwikkelen krijgt vaak de voorkeur boven het uittesten van een reeds ontwikkeld idee. Als verdere tests op kleine schaal al buiten de scope liggen, wordt uitrol op grotere schaal al helemaal lastig. Daar is echt de kennis en slagkracht van het bedrijfsleven nodig.’   

Noodzaak om lef te tonen

Het resultaat is tot nu toe dat de spreekwoordelijke bal stilvalt. Namelijk op een plek waar beide partijen geen vaste grond onder de voeten voelen. ‘De zoektocht naar een middel tegen dementie, vraagt dus van zowel de wetenschap als het bedrijfsleven dat zij zich buiten hun comfortzone bewegen’, vat Talitha samen. ‘Van de wetenschap vraagt het nét wat meer ondernemerschap dan ze zijn gewend, en van de industrie nét wat meer ruimte voor onzekerheid. Maar als je kijkt naar de impact die dementie heeft op de samenleving, is de noodzaak om lef te tonen heel duidelijk.’ 

Een stap dichterbij doorontwikkeling

Om het bedrijfsleven en de wetenschap daarin te helpen, stappen ook ZonMw en Health~Holland naar voren om een deel van het risico te dragen. De nieuwe subsidieronde maakt het academische en industriële partijen makkelijker elkaar te vinden rondom veelbelovende therapieën. Alexander: ‘De subsidie kan helpen om concepten een stap verder te brengen, zodat doorontwikkeling ook weer een stap dichterbij komt. Het is heus niet de bedoeling om in één keer de eindsprint naar een therapie te maken, dat is te veel gevraagd. Maar we hopen wel dat op deze manier alle initiatieven die ook maar enigszins kansrijk zijn, de gelegenheid krijgen zich te bewijzen. Want wachten op zekerheid qua oorzaken, daar is simpelweg geen tijd voor.’

Ruimte voor verschillende soorten therapieën

En dat er genoeg kleine initiatieven zijn, dat bleek wel uit het eerdere marktonderzoek. ‘Er zijn allerlei manieren waarop onderzoekers proberen het leven van mensen met dementie en hun naasten te verbeteren’, vertelt Talitha. ‘We zagen initiatieven op het gebied van farmacologie, neuromodulatie en technologische en digitale interventies. In deze subsidieoproep is er ruimte voor alle 3 deze type therapieën.’ Alexander: ‘Omdat er zo veel initiatieven zijn, verwacht ik wel dat er genoeg academische partijen geïnteresseerd zullen zijn in deze oproep. Dus ik wil juist ook het bedrijfsleven vragen de krachten te bundelen met de wetenschap. Juist het samenspel is zo belangrijk.’

Het beste resultaat voor de patiënt

Hier ligt meteen ook een gevoeligheid, snapt Talitha. ‘Publiek-private samenwerkingen zijn in politiek Nederland een delicaat onderwerp. Want als een ontwikkelde therapievorm uiteindelijk erg winstgevend voor het bedrijf wordt, was die subsidie dan wel nodig? Tegelijkertijd: als er helemaal geen therapievorm komt, blijven mensen met dementie in de kou staan’. Idealiter kun je de subsidie weer terugverdienen en daarmee een nieuw idee financieren. ‘ Alexander: ‘Juist omdat het zo’n controversieel onderwerp is, vind ik het lovenswaardig dat ZonMw en Health~Holland de nek uitsteken en toch juist publiek-private samenwerking stimuleren. Zij zien: dit is nu de manier om verder te komen en het beste resultaat te bereiken voor de mensen met dementie. Dat ben ik met ze eens. Ik hoop dan ook dat er dankzij deze subsidie veel nieuwe aangrijpingspunten zicht- én werkbaar worden!’

Meer informatie

De subsidieoproep Veelbelovende innovatieve therapieën voor dementie valt binnen het Onderzoeksprogramma Dementie (OPD), een samenwerking met Health~Holland, Alzheimer Nederland en de Hersenstichting. Voor deze subsidieoproep geldt als voorwaarde dat kennisinstellingen de hoofdaanvrager zijn, en dat samenwerkende bedrijven meedoen als medeaanvrager. Zij kunnen aanspraak maken op een deel van de subsidie. Bedrijven die als hoofdaanvrager in aanmerking willen komen voor een subsidie rond dementieonderzoek, kunnen terecht bij Health~Holland.[Md1] 

Bron: ZonMw