Verkleint een Schoner Brein de Kans op Hersenbloedingen?

Onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) gaan met een subsidie van de Hersenstichting onderzoeken of en hoe de hersenen beter schadelijke eiwitten kunnen afvoeren. Het idee is dat hierdoor de kans op hersenbloedingen afneemt. Ze willen dit bereiken door diepe slaap te stimuleren en door een bepaalde zenuw te activeren.

“Als we ouder worden stapelt het eiwit amyloïd-bèta zich op in onze hersenen”, vertelt neuroloog en slaapdokter Rolf Fronczek. “Hierdoor worden de bloedvaten broos en kunnen er hersenbloedingen ontstaan.” Dit is een van de grootste oorzaken van hersenbloedingen in ouderen en wordt ook wel CAA genoemd. De erfelijke variant van deze aandoening, de Katwijkse ziekte, heeft zijn naam te danken aan het dorp waar veel families wonen met deze ziekte. Fronczek en collega’s gaan in deze studie twee manieren onderzoeken om de hersenen schoon te spoelen van dit schadelijke eiwit.

Natuurlijk schoonmaaksysteem

“Onlangs is ontdekt dat de hersenen schadelijke eiwitten al van nature afvoeren. Dat gebeurt door het zogenoemde glymfatische systeem. Bijzonder is dat dit systeem veel actiever is tijdens diepe slaap.” Dit is de reden dat in deze studie 20 patiënten gedurende drie maanden GHB voorgeschreven krijgen. GHB werkt onder andere goed bij narcolepsiepatiënten omdat het de diepe slaap bevordert. Het idee is dat het schoonmaaksysteem tijdens diepe slaap meer eiwitten afvoert en daardoor de kans op hersenbloedingen afneemt. Fronczek werkt hierbij samen met medisch hoofd van het Slaap-Waakcentrum SEIN, Gert Jan Lammers.

Daarnaast lijkt de werking van het schoonmaaksysteem negatief beïnvloed te worden door elektrische ontladingen van hersencellen. Fronczek: “Van ons onderzoek naar herseninfarcten weten we dat deze ontladingen geremd kunnen worden als een grote zenuw in de hals, de nervus vagus, gestimuleerd wordt.” Om te kijken of deze behandeling ook werkt bij CAA, krijgt een tweede groep van 20 personen een apparaatje mee naar huis waarmee ze drie keer per dag een paar minuten lang de nervus vagus in de hals kunnen stimuleren. Dit doet Fronczek samen met neuroloog Marieke Wermer. Een derde groep van 20 personen krijgt beide behandelingen.   

Schoonmaaksysteem in beeld

Om erachter te komen of het schoonmaaksysteem in de hersenen daadwerkelijk wordt gestimuleerd, moet het eerst in beeld worden gebracht. Omdat dit systeem nog niet heel lang geleden ontdekt is, is de kennis hierover nog niet volledig. Toevalligerwijs wordt er in het LUMC door MRI-fysici Lydiane Hirschler en Thijs van Osch van de Radiologie veel onderzoek gedaan naar dit systeem. Zo zijn er recentelijk speciale scantechnieken in het LUMC ontwikkeld waardoor met een 7-Tesla MRI het schoonmaaksysteem in kaart kan worden gebracht. Daarnaast zal in het hersenvocht van de deelnemers gekeken worden naar de afvoer van schadelijke eiwitten. 

Nieuwe onderzoeksvelden

Met de subsidie van de Hersenstichting kunnen Fronczek en collega’s dit onderzoek realiseren. “Ik vind het heel leuk en tegelijkertijd spannend om deze studie te starten. Ik ben benieuwd of we inderdaad kunnen aantonen dat het glymfatisch systeem actiever wordt door diepe slaap en zenuwstimulatie.” Mocht deze theorie kloppen, dan zal dit onderzoeksvelden openen voor andere neurologische aandoeningen waarbij schadelijke eiwitten zich ophopen, zoals Alzheimer, Huntington en Parkinson. 

De subsidie van 400.000 euro van de Hersenstichting is afkomstig uit de call ‘Ziekte modificerende behandeling’.

Bron: LUMC