Grensverleggende Wetenschap Krijgt Vorm Dankzij Spinozapremie en Stevinpremie

Zes wetenschappers ontvingen op 13 oktober de NWO-Spinozapremie en de -Stevinpremie uit handen van demissionair minister Van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het Amare theater in Den Haag. De premies zijn de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap.

Mediawetenschapper José van Dijck, cybersecurity expert Bart Jacobs, elektrochemicus Marc Koper, psycholoog Judi Mesman, kwantumexpert Lieven Vandersypen en immunoloog Maria Yazdanbakhsh presenteerden tijdens de feestelijke uitreiking hun plannen met de onderzoekspremie van 2,5 miljoen euro per persoon.

Baanbrekend onderzoek

Dankzij de NWO-premies kunnen de laureaten baanbrekend onderzoek verrichten. Ze richten zich op prangende wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken. Zo is de ontwikkeling van vaccins een actueel thema en onderwerp van onderzoek voor Maria Yazdanbakhsh. Het afweersysteem van de mens is voornamelijk bestudeerd in Europeanen en Amerikanen, maar die verschilt aanzienlijk bij mensen in andere gebieden zoals Afrika. Dit komt door omgevingsfactoren zoals parasitaire infecties. Deze infecties zorgen ervoor dat het afweersysteem minder reageert op een allergeen. Dit is gunstig voor astma, maar hierdoor reageert het ook minder op vaccins en slaan deze minder goed aan. Yazdanbakhsh wil dit probleem oplossen:

“Met de premie willen we sneller vaccins ontwikkelen en werken aan betere vaccins, daar waar ze echt nodig zijn."- Maria Yazdanbakhsh, immunooog

Het werk van Marc Koper speelt een grote rol voor verduurzaming van onze maatschappij in de toekomst. Koper: 'De meest voor de hand liggende manier om te gaan met duurzaamheid is elektrificeren. Hoe die elektriciteit efficiënter kan worden opgeslagen, is een belangrijke vraag.'

Een van de andere laureaten, Lieven Vandersypen, onderzoekt de grote rekenkracht van de kwantummechanica. Vandersypen: 'Als we gebruik maken van die diepste kwantumeigenschappen kunnen we sommige problemen exponentieel sneller oplossen en een bottleneck wegnemen bij het ontwikkelen van nieuwe materialen van energie en nieuwe medicijnen.'

Urgente vraagstukken

Onze wet- en regelgeving gaat ervan uit dat iedereen gelijke kansen heeft, maar in de praktijk is dat niet altijd het geval. Welke rol spelen sociale normen en gedragspatronen in het vormen van onze samenleving? Dat onderzoekt Judi Mesman. Door deze patronen te doorgronden, kunnen we discriminatie verminderen en kansengelijkheid bevorderen. 'De Stevinpremie biedt mij de kans om uit te zoomen en het onderzoek te richten op opleidingen waar mensen worden voorbereid om te werken met jeugd en gezinnen. Welke impliciete normen en waarden zitten daar verstopt? Dit aspect is nog onvoldoende belicht, maar werkt wel door in onze samenleving.'

Daarnaast heeft de digitalisering van de samenleving een grote invloed op de manier waarop wij leven. Spinozalaureaat José van Dijck onderzoekt hoe we de digitale samenleving sturen, want onze publieke ruimtes worden steeds afhankelijker van de digitale producten van een aantal technologiebedrijven. 'We moeten ons sterk maken voor de verankering van die publieke waarden in de platformsamenleving, niet alleen in technologie, maar ook in wetgeving.'

Net als Stevinlaureaat Bart Jacobs zet van Dijck zich in voor alternatieve platformen. Jacobs toonde kwetsbaarheden aan in de OV-chipkaart, bankkaarten, stemcomputers, ‘slimme’ meters en autosleutels, en in talloze databases met privégegevens. 'Huidige netwerken zijn manipulatienetwerken.' Daarom werkt hij aan een veiligere en prettigere omgeving voor gebruikers. Jacobs en Van Dijck zetten samen een deel van hun premie in voor een onderzoeksproject naar een alternatief sociaal netwerk.

Video's

Over het onderzoek van de laureaten zijn korte video's gemaakt. Bekijk de video's hier voor meer informatie.

Bron: NWO