NWO en ZonMw ondertekenen verklaring ter bevordering van open onderzoeksinformatie

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en ZonMw (ZorgOnderzoek Nederland, Medische Wetenschappen) zijn beide ondertekenaar van de op 16 april gepubliceerde Barcelona Declaration on Open Research Information. Dit nieuwe internationale initiatief wil de open beschikbaarheid van onderzoeksinformatie bevorderen. Specifiek richt het zich op het toegankelijk maken van bibliografische metadata, de informatie over de data. Daarmee is het onderdeel van de bredere openscience-beweging.

Onderzoeksinformatie – dat wil zeggen data over onderzoek – speelt wereldwijd een cruciale rol in onderzoeksbeleid en -analyse. Het gaat dan bijvoorbeeld om informatie over onderzoekers, over wetenschappelijke resultaten en het gebruik en de impact daarvan – niet om gegevens die tijdens onderzoek worden verzameld. Het probleem is dat veel van deze data zich achter een betaalmuur van commerciële aanbieders bevinden. Bovendien is al jaren bekend dat data selectief zijn. Zo worden bijvoorbeeld grote delen van de wetenschappelijke literatuur (vooral niet-Engels materiaal en niet-Westerse publicaties) niet geïndexeerd. 

“Open science is eigenlijk niet goed denkbaar zonder open metadata. We willen onderzoek beoordelen op een transparante en verantwoorde manier, in lijn met openscience-principes. Dan moeten ook dit soort bibliografische metadata open beschikbaar zijn. Van publicaties vinden we al lang dat ze open access moeten zijn; waarom dan niet van de informatie (metadata) over deze publicaties?” 

Hans de Jonge, directeur Open Science NL, onderdeel van NWO

Barcelona Declaration 

De Barcelona Declaration roept instellingen op om samen te werken bij het open beschikbaar maken van onderzoeksinformatie via open infrastructuur. Door ondertekening verklaren NWO en ZonMw er met de andere ondertekenaars naar te streven bij beleidsevaluaties of -analyses die ze zelf uitvoeren, waar mogelijk gebruik te maken van open (meta)data. En waar NWO en ZonMw zelf producent zijn van dergelijke data, die zo open als mogelijk delen. 

Dat sluit aan bij stappen die NWO en ZonMw in het recente verleden al hebben gezet, bijvoorbeeld met de overstap naar het gebruik van open data voor de eigen open access monitor, het open beschikbaar stellen van informatie over gefinancierde projecten via een open API (NWO), het werk op het gebied van persistent identifiers en de steun die NWO al enkele jaren verleent aan internationale openscience-infrastructuren zoals Crossref, het Initiative for Open Citations, Public Knowledge Project en de Directory for Open Access Journals.

Open science

Open science leidt tot meer impact van wetenschappelijk onderzoek. Maar ook tot meer kwaliteit en betrouwbaarheid en daarmee tot meer vertrouwen en draagvlak voor wetenschap. Daarom zetten NWO en ZonMw zich al lange tijd in om al het onderzoek dat door NWO en ZonMw gefinancierd wordt, vrij toegankelijk is. 

“Het ondertekenen van deze verklaring door ZonMw en NWO benadrukt de betrokkenheid van de organisaties voor open science en hun streven naar het toegankelijk maken van onderzoeksdata voor een breder publiek.” 

Arfan Ikram, voorzitter van het bestuur van ZonMw en lid van de raad van bestuur van NWO

Open alternatieven 

De ondertekening van de Barcelona Declaration heeft geen consequenties voor het gebruik van gesloten commerciële bibliografische databases voor door NWO en ZonMw gefinancierde onderzoekers. Ook zullen de financiers zelf in het beoordelingsproces soms nog aangewezen zijn op applicaties die gebruik maken van gesloten metadata, bijvoorbeeld bij het toetsen op conflicts of interest. Wel gaan NWO en ZonMw – samen met de andere ondertekenaars – onderzoek doen naar het gebruik van open alternatieven. In dat kader onderzoekt NWO ook de mogelijkheid tot een strategische samenwerking met OpenAlex, een van de grootste volledig open bibliografische databases in de wereld.

Bron: NWO