Interview: Proactief de Wijk in en Drempels Wegnemen voor een Gezonde Leefstijl

Iedereen wil zo lang mogelijk gezond leven. Gelukkig kunnen we daar zelf veel aan doen. Bijvoorbeeld door te werken aan een gezonde leefstijl. Maar dat is niet voor iedereen eenvoudig. Denk aan mensen die worstelen met problemen zoals armoede, schulden of eenzaamheid. Het werken aan een gezonde leefstijl is meestal niet hun eerste prioriteit. En juist voor hen kan een gezondere leefstijl grote winst opleveren.

Tijdens de tweede GROZ-dialoog op 30 juni jl. van Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland) spraken bestuurders, mensen van kennisinstellingen, zorginstellingen, burgercooperaties, overheidsinstanties, zorgverzekeraars en ondernemers uit verschillende regio’s over hoe je álle wijkbewoners actief betrekt om te komen tot een gezonde leefstijl. We blikken terug met Robbert van Bokhoven, strategisch adviseur bij Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen.  

Hoe kijk je terug op deze tweede GROZ-dialoog?

“Ik ben altijd weer enorm onder de indruk van wat er lokaal en regionaal gebeurt. Zoveel mooie initiatieven en betrokkenheid. Ook dit keer weer meer dan 100 deelnemers. Je ziet dat het energie geeft wanneer gemeenten er met het lokale netwerk en inwoners samen de schouders onder zetten. Fantastisch!”

Wat is er nodig om iedereen te bereiken met lokaal gezondheidsbeleid?

Robbert van Bokhoven: “Allereerst samenwerken met de mensen om wie het gaat. Door in gesprek te gaan worden drijfveren, wensen en behoeften duidelijk en kun je aansluiten bij de belevingswereld van mensen en hun dagelijkse zorgen en leefsituatie. We horen bij Pharos vaak een diepe zucht als het gaat om het bereiken en betrekken van mensen in kwetsbare situaties. En juist voor hen is extra ondersteuning belangrijk is. De minst bevoorrechte mensen in onze samenleving qua opleidingsniveau en inkomen hebben vaker te maken met chronische ziekten maar ook met stress en andere problemen: multi-problematiek. En gezondheidsproblemen manifesteren zich bij hen vaak al op jongere leeftijd. Er is dus veel gezondheidswinst te behalen. De gemeenten Oss en Hulst vertelden tijdens de dialoogsessie hoe zij ook deze inwoners bereiken. De sleutels voor succes hier zijn een proactieve aanpak en het wegnemen van drempels. En ik wil daar ook graag bij aantekenen dat Oss en Hulst illustreren wat je met elkaar kunt doen als er een stevig wijknetwerk is waarin partijen elkaar vertrouwen en er gezamenlijk voor gaan.”

Wat hebben inwoners met multi-problematiek nodig?

Robbert: “Dicky Gingnagel gaf als ervaringsdeskundige een mooie inkijk. Hij heeft zelf ervaren hoe je als laaggeletterde, diabetespatiënt zonder werk wel wilt werken aan je eigen gezondheid, maar geen idee hebt waar te beginnen. Om te snappen hoe hij zijn medicijnen moest slikken, had hij hulp nodig uit zijn omgeving. En omdat hij de etiketten op voedingsmiddelen niet kon lezen, kocht hij vaak ongezonde producten. Werk vinden is ook niet eenvoudig als je laaggeletterd bent. Maar Dicky had geen idee waar hij terecht kon voor hulp. Zo’n persoonlijk verhaal raakt. Dicky had iemand in de buurt nodig die hem op weg helpt om weer zelf de regie te pakken en die goed meekijkt wat nu precies bij hem past. Het is belangrijk dat de ervaringswereld van mensen als Dicky meegenomen wordt in onderzoeken en projecten. Gelukkig krijgt inclusief onderzoek steeds meer ingang.”

Tijdens de GROZ-dialoog vertelden de gemeenten Oss en Hulst over hun aanpak. Wat werkte goed in deze gemeenten?

Robbert: “Zoals gezegd, die samenwerking met de mensen om wie het gaat en een proactieve benadering. Dat vraagt om nieuwe of andere competenties van professionals. In Oss gingen ze letterlijk huis-aan-huis langs bij inwoners in buurten met veel sociaal-economische achterstand. Daar hebben ze vrijwilligers voor opgeleid. Wijkbewoners kregen een uitnodiging voor een vitaliteitstest. Eenmaal bij de vitaliteitstest gingen ze in gesprek over wat bewoners nodig hebben en wat hen zou helpen. Door bij de vitaliteitstest professionals vanuit verschillende disciplines te betrekken (GGD, schuldhulpverlening, sport, etc.) was er een lagere drempel om mensen verder te kunnen helpen. Een band opbouwen en mensen op meerdere momenten terugzien hielp in Oss om inzicht te krijgen in welke diepere of achterliggende problemen er zijn bij mensen. Als je daar eerst ondersteuning op biedt, kun je daarna samen aan een gezonde leefstijl gaan denken.

En ook in Hulst voerden ze een actief beleid. Ze organiseerden in Hulst bijeenkomsten in de wijk voor een preventief gezondheidsonderzoek. Daar kwamen veel mensen op af om bijvoorbeeld hun bloeddruk of suiker te meten. Maar zo werd er ook een laagdrempelige mogelijkheid gecreëerd om dieper met mensen in gesprek te gaan. En ook bood Hulst actief vanuit de wijk ondersteuning bij het-stoppen-met-roken. Die ondersteuning bestond uit persoonlijke begeleiding in combinatie met gebruik van een speciale app: De Stopcoach-app. Een eenvoudige en begrijpelijke app die aansluit bij de leefwereld van lager opgeleiden en die samen met hen is ontwikkeld.  

De rol van enthousiaste projectleiders is daarbij ook een belangrijke succesfactor. Die mensen heb je echt keihard nodig. En dat geldt ook voor een goede samenwerking tussen professionals onderling. De uitsmijter aan het einde van de GROZ-dialoog kwam van ervaringsdeskundige Dicky: ‘Vraag wat we nodig hebben en ga met ons in gesprek.’ Zo eenvoudig kan het dus zijn.”

Tips en inspiratie:
Infosheet -  Bereiken en betrekken van inwoners met een lage SES.
Whitepaper - Samenwerken met de mensen om wie het gaat
Gezond in Oss
Ervaringen met De Stopcoach-app

Dit interview is tot stand gekomen in samenwerking met Pharos.