Open innovation: exceptional results safety project eTOX

Patiënten, proefdieren, onderzoekers en fabrikanten profiteren van betere voorspelling van potentiële bijwerkingen. De resultaten van veiligheidsproject eTOX van het Innovative Medicines Initiative (IMI) zijn gepubliceerd in Nature Reviews Drug Discovery.

Database toxiciteitsstudies
Het hart van het project eTOX (Integrating bioinformatics and chemoinformatics approaches for the development of Expert systems allowing the in silico prediction of toxicities) was een immense, gedeelde database, samengesteld op basis van informatie die door de deelnemende geneesmiddelenbedrijven is verstrekt uit hun eigen preklinische onderzoek naar geneesmiddeltoxiciteit.

Tegen het einde van het project beschikte de database over gegevens van meer dan 8 000 toxiciteitsstudies met bijna 2 000 stoffen, waarvan ongeveer een vijfde goedgekeurde geneesmiddelen zijn.

Deze gegevens zijn geanalyseerd door top experts in toxicologie, kennismanagement, bioinformatica, chemoinformatica, biostatistiek en softwareontwikkeling vanuit de industrie en de universitaire centra.

Voorspellende computermodellen
Het onderzoeksteam gebruikte de database om 200 computermodellen te bouwen die de waarschijnlijkheid aangeven dat de stoffen een interactie aangaan met moleculaire ‘targets’ of giftig zijn voor vitale organen zoals het hart of de lever. De resultaten worden zo weergegeven, dat ze eenvoudig zijn te interpreteren.

De eTOX-partners gebruiken de database en instrumenten nu in hun dagelijkse werk.

Een betere voorspelling van potentiële bijwerkingen is van essentieel belang voor de patiëntveiligheid. Daarmee kan voorkomen worden dat bijwerkingen mogelijk pas in een later stadium van de geneesmiddelontwikkeling zouden worden ontdekt, of wanneer het geneesmiddel al op de markt is. Door deze digitale instrumenten toe te passen, zijn bij de ontwikkeling van geneesmiddelen bovendien minder proefdieren nodig.

Gegevens delen
In het paper leggen de onderzoekers uit hoe ze de zorgen van farmaceutische bedrijven over het delen van hun gegevens hebben aangepakt: `Hiervoor was een combinatie nodig van juridische (consortiumovereenkomst), technische (database geïnstalleerd achter firewalls van bedrijven en modellen geïmplementeerd in zelfstandige virtuele machines), organisatorische (het ‘honest broker’-concept), psychologische (vertrouwen gewonnen door samenwerking), politieke (druk van gegevensuitwisseling, zoals de FAIR-principes (Findability, Accessibility, Interoperability en Reusability ofwel vindbaarheid, toegankelijkheid, interoperabiliteit en herbruikbaarheid) en sociale (sneeuwbaleffecten) oplossingen.`

Open Innovatie
Het project is een voorbeeld van open innovatie, waar verschillende publieke en private belanghebbenden hun krachten bundelen en actief samenwerken. Het onderzoek heeft bovendien de enorme waarde bevestigd van de gegevens die zijn verkregen in de registratiestudies die zijn uitgevoerd door de farmaceutische industrie, en aangetoond dat toepassing van deze gegevens een forse inspanning vereist op het gebied van extractie, standaardisatie en integratie.

Vervolgprojecten
eTOX is gestart in 2010 en is begin 2017 afgerond. Het budget bedroeg € 18.787.108. De in dit project participerende farmaceutische bedrijven, waaronder Sanofi, hebben meer dan 10 miljoen euro geïnvesteerd in dit project. Vanuit Nederland waren de VU Amsterdam en het ErasmusMC betrokken bij eTOX.

De werkzaamheden van eTOX worden voortgezet in andere projecten, waaronder TransQST (Translational quantitative systems toxicology to improve the understanding of the safety of medicines) and eTRANSAFE (Enhancing TRANslational SAFEty Assessment through Integrative Knowledge Management.

Vanuit Nederland zijn het Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam en de Universiteit Leiden partner in TransQST. Het Erasmus Universitair Medisch Centrum Rotterdam, de Universiteit Leiden, de Universiteit Maastricht en OcellO B.V. zijn partner in  eTRANSAFE.

Sanofi is bij beide vervolgtrajecten betrokken.

Meer informatie

Bron: geneesmiddelendebat

Open innovation: exceptional results safety project eTOX

‹ News overview