Achtentwintig toewijzingen binnen Open Competitie ENW-XS

Het bestuur van het NWO-domein Exacte en Natuurwetenschappen heeft 28 aanvragen in de Open Competitie ENW-XS gehonoreerd. De onderwerpen variëren van onderzoek naar het effect van de omgeving op de ziekte van Alzheimer tot de ontwikkeling van een malariasensor, en van 3D printen van een prototype hart tot het recyclen van lithium-ion batterijen.

De Open Competitie ENW-XS gaat door in 2024 en de eerste deadline in 2024 is op 5 maart. Meer informatie over ENW-XS in 2024 wordt eind dit jaar op deze pagina gepubliceerd.

De toegewezen aanvragen (op alfabetische volgorde van aanvrager):

Building a van der Waals supercurrent switch.
Prof. Dr. J. Aarts (Universiteit Leiden)
Cryogene computers, met gebruikmaking van supergeleiding, gaan veel minder energie verbruiken dan de huidige. Koelen zonder cryogene vloeistoffen is al standaard, en er bestaan supergeleidende processoren, maar cryogene geheugens ontbreken volledig. Veel onderzocht worden supergeleider / ferromagneet devices, waarbij superstromen magnetische bits uitlezen en manipuleren, maar dit is moeilijk te realizeren met coventionele metaalfilms. Nieuwe oplossingen komen van van der Waals-materialen, atomair dunne lagen van ingekapselde metaalatomen die kunnen worden gemanipuleerd om ultradunne hybride structuren te bouwen. Veel is nog onbekend over de fysica van dergelijke hybrides. Dit voorstel wil een proof-of-principle device maken dat superstromen magnetisch schakelt.

Unveiling the connection between air pollutants and Alzheimer's disease via engineered stem cell derived models.
Dr. A. (Angelo) Accardo (Technische Universiteit Delft)
De ziekte van Alzheimer is een van de belangrijkste oorzaken van morbiditeit bij ouderen. Een opkomende hypothese wijst op een cruciale rol van omgevingsfactoren, zoals gevaarlijke microdeeltjes in de lucht, die de vorming van Alzheimer-kenmerken versnellen (dat wil zeggen amyloïde plaques, neurofibrillaire kluwens). Niettemin is deze theorie beperkt tot cohort- en dierstudies, waarbij de relatie tussen cellen en deeltjes onbekend blijft. Om deze hypothese op cellulaire schaal te verifiëren (of te ontkrachten), zullen we voor het eerst gebruikmaken van fysiologisch relevante menselijke 3D Alzheimer-modellen. Deze worden gevormd door geïnduceerde pluripotente stamcellen-afgeleide neuronen van Alzheimerpatiënten te combineren met biomimetische 3D-geprint micro-omgevingen.

THERMalaria: Biomimetic thermal detection of malaria parasite.
Dr. R. (Rocio) Arreguin Campos (Universiteit Maastricht)
Malaria is een tropische infectieziekte die wordt veroorzaakt door de parasieten van het geslacht Plasmodium. Infectie kan leiden tot een ernstig ziektebeeld en significante mortaliteit en vormt een gezondheidsbedreiging voor bijna de helft van de wereldbevolking. Diagnose is afhankelijk van microscopische analyse, een tijdrovend en duur proces dat infrastructuur en hoogopgeleid personeel vereist. Snelle, goedkope diagnostische tools die toelaten de ziekte op te sporen in een point-of-care (PoC) setting zouden dan ook van onschatbare waarde kunnen zijn in de strijd tegen deze ziekte. Dit project beoogt de ontwikkeling van synthetische polymeren voor de ontwikkeling van een thermische PoC malaria sensor.

Nothing lasts forever - fighting PFAS pollution with engineered enzymes.
Prof. Dr. C. (Clemens) Mayer (Rijksuniversiteit Groningen)
Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) omvatten duizenden verbindingen die op grote schaal worden gebruikt in consumentenproducten. Het feit dat PFAS sterke koolstof-fluoridebindingen bevat, maakt het echter moeilijk om PFAS af te breken, waardoor deze accumuleren in het milieu en langdurige blootstelling aan deze persistente verontreinigende stoffen ernstige gevolgen heeft voor de menselijke gezondheid. In dit project zullen de onderzoekers de laboratoriumevolutie toepassen om biologische katalysatoren (=enzymen) te ontwikkelen die PFAS kunnen afbreken. Door een innovatieve methode waarin model-PFAS wordt omgezet in koolstof- en energiebronnen voor bacteriën, zal dit project een veelbelovende strategie bieden voor de bio-remediatie van deze “eeuwige chemicaliën”.

Nanomedicines mimicking cancer immunity against medulloblastoma.
Dr. S. (Sandra) Crnko (Universitair Medisch Centrum Utrecht)
Medulloblastoom is de meest voorkomende kwaadaardige hersenkanker bij kinderen met een sterfte van ~30%. Huidige niet-specifieke radio- en chemotherapieën zijn vaak ineffectief en induceren ernstige bijwerkingen. Gerichte immunotherapie is niet beschikbaar voor medulloblastoom vanwege de lastige overdracht van medicijnen en immuuncellen over de bloedhersen- barrière en afwezige/zeer lage immuun infiltraten in het brein. Wij stellen voor om gebruik te maken van innovatieve nanomedicijnen, beladen met toxines van immuuncellen en geconjugeerd met ApoE (faciliteert overdacht door bloed-hersenbarrière) en B7-H3 (doelwit op medulloblastoom) aan de buitenkant. Dit high-risk/high-gain onderzoek kan de weg vrijmaken voor gerichte, efficiënte en gepersonaliseerde medulloblastoom eliminatie.

One for all, all for one: do cancer cells cooperate to fight off T-cells?
Dr. K.K. (Krijn) Dijkstra (Nederlands Kanker Instituut)
Tumoren bestaan uit verscheidene subpopulaties van kankercellen (subklonen). Het is echter compleet onbekend of verschillende tumorcelpopulaties samenwerken om tumorgroei in mensen te bevorderen. Ik wil systematisch onderzoeken of samenwerking tussen klonen zorgt voor resistentie tegen T-cellen (immuuncellen). Door een combinatie van organoidkweek en single cell RNA sequencing zal ik subkloon-specifieke organoidlijnen maken, die op verschillende manieren gecombineerd kunnen worden om non-cell-autonome resistentie tegen T-cellen te identificeren. De identificatie van klonen waarvan de tumor in zijn geheel afhankelijk is voor bescherming tegen T-cellen kan nieuwe behandelstrategieën openen, waarin de samenwerking tussen klonen verstoord wordt om de tumor ineen te laten storten.

Developing a light-activatable molecular probe to destabilize and study the septin cytoskeleton.
Dr. K. (Koen) van den Dries (Radboud universitair medisch centrum)
Net als mensen hebben cellen een skelet, het ‘cytoskelet’, dat verantwoordelijk is voor celbeweging en celdeling. Er werd lang gedacht dat het cytoskelet bestaat uit drie typen eiwitdraden (actine filamenten, microtubuli en intermediaire filamenten) maar recent is er een vierde type ontdekt: de septine filamenten. Septine filamenten zijn ook betrokken bij celbeweging en celdeling, maar we begrijpen niet goed hoe. Dit komt vooral door gelimiteerde mogelijkheden om septines te manipuleren. Dit project heeft als doel om een moleculair hulpmiddel te ontwikkelen voor licht-gemedieerde destabilisatie van septine filamenten. Met dit hulpmiddel zullen we de samenwerking tussen septine en actine filamenten bestuderen.

Let’s move: 3D printing of contractible hydrogels as muscle tissue mimics.
Dr. J. (Julien) Es Sayed (Rijksuniversiteit Groningen)
Het 3D-printen van zachte materialen op waterbasis, zoals hydrogels, is een krachtige techniek op het gebied van weefsel ontwerp. Zo kunnen kunstmatige structuren gemaakt worden die weefsels kunnen vervangen of versterken. Eenmaal geprint zijn deze synthetische weefsels echter statisch en kunnen ze hun vorm en afmetingen niet dynamisch aanpassen zoals functionele weefsels zoals spieren dat doen. Om deze kloof te overbruggen, willen we een nieuwe 3D printbare korrelige hydrogel ontwikkelen op basis van responsieve microdeeltjes. De afmetingen van de microdeeltjes kunnen omkeerbaar en on-demand worden veranderd na het printen. Op deze manier worden spierachtige, samentrekbare materialen verkregen.

Visible-light-powered recycling of pharmaceutical building blocks.
Dr. P. (Peter) Fodran (Rijksuniversiteit Groningen)
Chirale aminen zijn essentiële bouwstenen voor geneesmiddelenonderzoek. Gewoonlijk worden zij bereid door scheiding van 1:1 mengsels van de gewenste en ongewenste optisch actieve vormen, wat betekent dat ten minste de helft van het geproduceerde materiaal wordt weggegooid. Chemici hebben manieren bedacht om de ongewenste vorm te recycleren, maar de huidige procedures gebruiken kostbare overgangsmetalen of vereisen meerdere synthetische stappen. Het voorgestelde onderzoek beoogt de ontwikkeling van een praktische methode voor de recycling van de ongewenste vormen van farmaceutisch relevante bouwstenen, waarvoor zichtbaar licht en goedkope, gemakkelijk te verkrijgen, bio-hernieuwbare reagentia nodig zijn.

Establishing a zebrafish model to monitor chromosome missegregation events in vivo.
Prof. Dr. F. (Floris) Foijer (Universitair Medisch Centrum Groningen)
Aneuploidie, een afwijkend aantal chromosomen in een cel, is een veelvoorkomende eigenschap van kankercellen, maar wordt slecht getolereerd in celkweek. Aneuploidie is het gevolg van fouten tijdens het verdelen van chromosomen in de celdeling. Om dit verschil tussen gekweekte cellen en kankercellen die in een organisme ontstaan te verklaren, willen we in dit project onderzoeken of aneuploidie beter getolereerd wordt in een levend organisme. Hiervoor zullen we een innovatief zebravismodel ontwikkelen waarin we fouten in de chromosoomverdeling zullen induceren en de gevolgen hiervan onderzoeken.

MechanoCurve - Programmable tissue curvatures for understanding the cancer initiation.
Dr. B. (Burcu) Gümüşcü Sefünç (Technische Universiteit Eindhoven)
Gebogen weefsels zijn een fundamenteel bouwblok van organen, maar ook een veel voorkomende plek van kankervorming waar cellen transformeren, overprolifereren en de epitheelarchitectuur verstoren. Hoewel ons huidige begrip van dit proces beperkt is, zijn conventionele gereedschappen niet voldoende toereikend de dynamiek van gebogen weefselvormingen te verkennen. MechanoCurve zal de eerste microgefabriceerde tool zijn die in staat is dynamisch geprogrammeerde gebogen hydrogeloppervlakken te creëren door combinatie van hydrogelzwelling en magnetisch veld. Dit maakt onderzoek naar biofysische vragen over de dynamiek van het veranderen van oppervlaktecurvatuur en mechano-stimulatie van kankerinitiate mogelijk en opent zo een nieuwe weg in het domein van cancerogenese.

Do microbes make mosquito magnets?
Dr. F.J.H. (Felix) Hol (Radboud universitair medisch centrum)
"Waarom moeten ze mij altijd hebben??!" is een veel voorkomende vraag gerelateerd aan het feit dat muggen duidelijke voorkeuren hebben voor wie ze (niet) bijten. Maar ondanks de bekendheid en medische relevantie van deze vraag, zijn de redenen waarom muggen de voorkeur hebben voor sommige mensen onduidelijk. Antwoorden op deze vraag kunnen waarschijnlijk worden gevonden in de lichaamsgeur, die afhangt van microben op de huid. Om de belangrijkste microben te identificeren die de aantrekking van muggen bevorderen, zullen we het huidmicrobioom van mensen die muggen sterk aantrekken bestuderen in vergelijking met het huidmicrobioom van individuen die nauwelijks muggen aantrekken.

Targeted Kidney Gene Therapy: Hitting the Mark (KID-MARK).
Dr. M.J. (Manoe) Janssen (Universiteit Utrecht)
Ongeveer 30% van de nierziekten is genetisch en mogelijk te behandelen met gentherapie. Om gentherapie te laten werken, hebben we kleine deeltjes nodig om genetische informatie naar niercellen te transporteren via de bloedbaan en af te leveren aan de cellen. Als dit succesvol is, wordt de normale nierfunctie hersteld en de voortgang van de ziekte gestopt. Helaas zijn er op dit moment geen deeltjes die effectief de nieren bereiken. Ons doel is om een model te creëren waarmee we kunnen testen of deeltjes de nieren kunnen bereiken. Dit zou een doorbraak zijn die de ontwikkeling van nieuwe therapieën mogelijk maakt.

A Shot to the Heart: Generating a High Throughput Inducible 3D Heart Attack Model.
Dr. B. (Benjamin) Johnson (Leids Universitair Medisch Centrum)
Cardiovasculaire ziektes blijven de grootste oorzaak van overlijden wereldwijd, daarbij zijn er beperkte behandelingsmogelijkheden en geen modellen die hartinfarcten bij mensen kunnen nabootsen. Het gebrek aan functionele humane hartziektemodellen waarbij grote hoeveelheden medicijnen tegelijk getest kunnen worden leidt tot beperkte identificatie van nieuwe therapieën. Daarom is het doel om een humaan model te ontwikkelen waarin we effectief en betrouwbaar een hartaanval in een petrischaal kunnen nabootsen. Door middel van automatisering kan dit model gebruikt worden om op grote schaal medicijnen te testen om nieuwe medicatie te ontdekken en daarnaast het herstel na een hartaanval beter te begrijpen.

Cell membrane-like nanocoatings for oxygenating soft microgels to produce artificial red blood cells.
Prof. Dr. Ir. P. (Pascal) Jonkheijm (Universiteit Twente)
Schaarste in de beschikbaarheid van bloed is een van de grote uitdagingen in gezondheidssystemen wereldwijd. De strikte geschiktheidscriteria om in aanmerking te komen voor donoren, het lage percentage van de bevolking met universeel bloed type, een verouderende bevolking en oorlogen en natuurrampen veroorzaken continue tekorten in bloedvoorziening. Daardoor is het urgent om nieuwe schaalbare bloedsubstituten te ontwikkelen. In dit project, stellen we voor om nieuwe synthetische rode bloedcellen te construeren en te testen voor hemocompatibiliteit.
De nieuwe constructen zijn gebaseerd op zachte zuurstof-genererende microgelletjes ter grootte van erytrocyten en voorzien van een laagje lipiden die in erytrocyte membranen voorkomen.

Can triploidy be detected through non-invasive prenatal testing?
Dr. S. (Sander) Lamballais (Erasmus Medisch Centrum)
Triploïdie is een dodelijke aandoening waarbij een foetus 23 chromosomen teveel heeft. Vroege detectie is nodig om medische besluiten te versnellen en complicaties te beperken. De landelijke niet-invasieve prenatale test (NIPT) detecteert chromosomale afwijkingen tijdens het eerste trimester door placentaal DNA te detecteren in het bloed van de moeder. Ik stel dat triploïdie detecteerbaar is met de NIPT. Gezien triploïdie ontstaat uit moeder of vader, zal ik met de landelijke NIPT data proberen triploïdie te detecteren door te schatten welke DNA fragmenten afkomstig zijn van welke ouder. Indien succesvol maakt dit vroegtijdige detectie van triploïdie mogelijk via bestaande routinematige testen.

Receptor Capture: identifying virus receptors through chemical crosslinking.
Dr. P. (Pascal) Miesen (Radboud universitair medisch centrum)
Het denguevirus wordt verspreid door Aedes muggen en moet efficiënt repliceren in het muggenlichaam om zich te verspreiden. Tot dusver ontbreekt kennis over de receptoren die het dengue-virus gebruikt om muggencellen te infecteren. In dit project zullen de onderzoekers een krachtige nieuwe techniek ontwikkelen om de receptoren voor het denguevirus in muggen te identificeren. Deze kennis kan helpen bij de ontwikkeling van interventiestrategieën gericht op deze receptoren, waardoor de verspreiding van dengue in de muggenfase van de levenscyclus van het virus wordt verstoord. Deze nieuwe methodologie belooft breed toepasbaar te zijn om de receptoren van veel andere virussen te identificeren.

Rethinking antibiotic therapy of urinary tract infections.
Dr. S. (Suruchi) Nepal (Universiteit Leiden)
Urineweginfecties zijn geassocieerd met een hoog incidentie van therapiefalen van antibiotica. Dit is een indicatie dat huidige antibioticabehandelstrategiëen niet voldoende effectief zijn. Onze hypothese is dat urine, de micro-omgeving van urineweginfecties, kan leiden tot een afwijkende reactie van bacteriële ziekteverwerkers. In dit project voeren wij translationele experimenten uit om te bepalen in welke mate urine de effecten van antibioticabehandelingen en het risico op het ontwikkelen van antibioticaresistentie door bacteriële ziekteverwekkers kan beïnvloeden. De resultaten uit deze experimenten gebruiken wij vervolgens om aangepaste antibioticabehandelingsstrategieën voor urineweginfecties te ontwikkelen met behulp van wiskundige modellen.

Unlocking the potential of the blood microbiome for disease surveillance.
Dr. K.B. (Kaushal) Parikh (Erasmus Medisch Centrum)
De ziekte van Crohn is een langdurige darmziekte die vaak een operatie vereist, maar helaas kan terugkeren na de operatie. Ik onderzoek of hele kleine stukjes bacteriën in het bloed kunnen voorspellen of dit zal gebeuren. Nieuwe ontdekkingen tonen aan dat ons bloed niet zo schoon is als we dachten, wat spannend is voor dit onderzoek. Als het werkt, kunnen we problemen eerder opsporen bij mensen met een hoger risico en beter beheren. Ook kunnen we meer leren over hoe kleine organismen zich verplaatsen, niet alleen in ons lichaam maar ook in andere omgevingen.

RoboHeart.
Dr. Ir. M. (Mathias) Peirlinck (Technische Universiteit Delft)
Voor patienten met gevorderd hartfalen bieden hemodynamische pompen geimplanteerd in de borstkas vaak de enige optie tot overleven tot een donorhart beschikbaar wordt. Gezien het hoge risico op complicaties en de grote ongemakken van huidige pompen ontwikkelen we in dit project een innovatief zachtrobotisch ventrikel dat het natuurlijke pompgedrag van het hart optimaal reproduceert. Gebaseerd op een computationeel geoptimaliseerd design, zullen we het RoboHart prototype 3D printen en onderwerpen aan rigoureuze statische en dynamische experimenten. Op basis van deze testen zullen we het acute en chronische gedrag, de efficientie, en de levensduur van dit prototype testen onder realistische cardiovasculaire belastingen.

Using fungi to clean up the persistent pollutant PFAS.
Dr. M. (Mao) Peng (Westerdijk Fungal Biodiversity Institute, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen)
Vervuiling door per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) is een groot probleem in ons milieu. Wereldwijd zijn hoge PFAS-niveaus gedetecteerd, die ecosystemen en de menselijke gezondheid bedreigen en bijvoorbeeld kanker, geboorteafwijkingen en immuunziekten veroorzaken. PFAS wordt moeilijk afgebroken in het milieu en kan moeilijk uit de bodem worden verwijderd. Er is dringend behoefte aan een in-situ saneringsmethode om de PFAS-niveaus te verlagen. Wij hebben eerder specifieke schimmels geïdentificeerd met het unieke vermogen om PFAS-verbindingen af te breken. Ik wil de enzymen identificeren die PFAS afbreken om het potentieel van schimmels voor bioremediatie van PFAS verder te onderzoeken.

Revolutionizing protein interaction studies with a novel protein actuation spectroscopy approach.
Dr. S. (Sergii) Pud (Universiteit Twente)
Eiwitten zijn de moleculen van het leven. Het bestuderen van eiwitten is essentieel om te begrijpen hoe biologische processen werken en uiteindelijk hoe ziekten te bestrijden die verband houden met het slecht functioneren van de eiwitten. Er zijn veel methoden ontwikkeld om eiwitten te bestuderen. Interacties van de eiwitten met kleine moleculen zoals hormonen of toxines zijn echter nog steeds ongrijpbaar voor de huidige experimentele methoden. Dit is waar eiwitactiveringsspectroscopie een verschil zal maken. Door een eiwitmolecuul in beweging te brengen, kunnen we meten hoe het zijn fysieke eigenschappen verandert bij het binden van kleine moleculen.

Blood vessels controlled by light.
Dr. T. (Tommaso) Ristori (Technische Universiteit Eindhoven)
Angiogenese, dat wil zeggen de vorming van bloedvaten uit reeds bestaande bloedvaten, is een sleutelproces bij gezondheid en ziekte. Daarom is het beheersen en begrijpen van dit proces van fundamenteel belang in de regeneratieve geneeskunde. Ondanks talloze pogingen blijft het ruimtelijk sturen van angiogenese in driedimensionale omgevingen een grote uitdaging. In dit project stellen we voor om de locatie van nieuw gevormde bloedvaten ruimtelijk te controleren via lichtpatronen, door gebruik te maken van cel-cel signalering, microfabricage en optogenetica. De technologie zal als “proof-of-concept” worden getest in laboratoriummodellen van angiogenese.

Closed-loop recycling of Li-ion batteries.
Prof. Dr. Ir. T.J.H. (Thijs) Vlugt (Technische Universiteit Delft)
Lithium-ion batterijen (LIBs) worden gebruikt in een reeks producten, waaronder elektronische apparaten, elektrische voertuigen en speelgoed. LIBs zullen een cruciale rol spelen in de energietransitie als facilitator voor de elektrificatie van de samenleving, maar er zijn ook zorgen over het lot van deze batterijen aan het einde van hun levensduur. Momenteel wordt om technische en economische redenen slecht 5% van de gebruikte batterijen gerecycled, wat betekent dat 95% van de LIBs met kritische grondstoffen wordt verspild. In dit project zullen we een circulair elektrodialyseproces ontwikkelen om kosten effectief LIBs te recyclen zonder chemicaliënverbruik en afvalproductie.

Powering microrobots with synthetic nanomachines for 3D swimming.
Dr. H.R. (Hanumantha Rao) Vutukuri (Universiteit Twente)
Geïnspireerd door de autonome beweging, activiteit en transport van micro-organismen in vloeistoffen, heeft het opkomende veld van "actieve" of "autonome materie" momentum gekregen. Dit snelgroeiende gebied is gewijd aan de ontwikkeling van synthetische microrobots met eigenschappen zoals zelfaandrijving, collectief gedrag en aanpassingsvermogen aan lokale gradiënten, waaronder temperatuur, chemicaliën, pH en voedselbronnen. Het is echter een grote uitdaging om microrobots te ontwikkelen die in drie dimensies (3D) kunnen zwemmen. Dit project heeft als doel een eenvoudig model systeem te ontwikkelen door microrobots aan te drijven met lichtgestuurde synthetische moleculaire of nanomachines, waardoor ze in 3D kunnen zwemmen en micro-organismen kunnen nabootsen.

Hunting nodal basins: finding a proxy for earthquake generating transform faults.
Dr. R.J.F. (Richard) Wessels (Universiteit Utrecht)
Aardbevingen zijn zeer destructieve natuurkrachten. Enkele van de meest dodelijke aardbevingen vinden plaats op plekken waar tektonische aardplaten langs elkaar bewegen en een zogenoemde transformbreuk creëren. De ideale plek om dit soort breuken te bestuderen is op plekken waar de oceanische korst waarin deze breuken gevorm worden, op land wordt geduwd als een ofioliet. Het doel van deze studie is om een transformbreuk in de ofioliet op Cyprus te vinden, doormiddel van de zogenoemde nodale bekkens die hier karakteristiek voor zijn. Als dit lukt maakt dit het breuksystem op Cyprus een schoolvoorbeeld voor het bestuderen van aardbevingsmechanismen.

Microbial cell factory for green and sustainable recycling of polyamides and polystyrene.Prof. Dr. J.H. (Han) de Winde (Universiteit Leiden)
Plastics zijn door de mens gemaakte polymeren met vele toepassingen. Tegelijkertijd veroorzaakt de wereldwijde ophoping van plastics in het milieu een enorme en groeiende bedreiging. Polyamides, zoals nylon en polycaprolactam, en polystyreen behoren tot de meest gebruikte, wijdverspreide en hardnekkige plastics. Hun chemische afbraak veroorzaakt ook een grote belasting voor het milieu. Wij willen een zeer innovatieve aanpak ontwikkelen voor afbraak, recycling en cyclisch waardevol maken van polyamides en polystyreen. Milde thermochemische behandeling, gevolgd door afbraak en omzetting van de resulterende oligomeren en monomeren door bacteriën die zijn uitgerust met de benodigde enzymen maakt duurzame en economisch haalbare recycling mogelijk.

How to transition into a greenhouse climate: Seasonal temperature reconstructions from fossil oyster shells.
Dr. N.J. (Niels) de Winter (Vrije Universiteit Amsterdam)
Klimaatmodellen gebruikt voor het voorspellen van toekomstig klimaat moeten getest worden met moderne en paleoklimatologische data. Veel reconstructies uit warme perioden in het verleden zijn helaas gelimiteerd door de beschikbaarheid van bruikbare klimaatarchieven. Dit project vult een gat van 4 miljoen jaar in temperatuurreconstructies van uitzonderlijk warm klimaat ~110-106 miljoen jaar geleden door nauwkeurige seizoenale temperatuurvariaties te reconstrueren uit goed bewaarde oesterschelpen met nauwkeurige ouderdomsbepaling. Onze seizoenale reconstructies zullen nieuw inzicht geven in de transitie van een relatief koel naar een heel warm klimaat, en helpen ons daarom om de effecten van broeikas-opwarming op klimaat en oceanen beter te begrijpen.

Bron: NWO