Onderzoek naar onderliggende mechanismen opent de deur voor potentie leefstijl

In Nederland hebben 8,5 miljoen mensen één of meerdere chronische aandoeningen. Deze aandoeningen zijn grotendeels het gevolg van interactie tussen genen, omgeving en leefstijl. Het aantal mensen met een chronische aandoening zal de komende jaren alleen maar toenemen. Behalve dat dit grote gevolgen heeft voor hun kwaliteit van leven, leidt het op termijn ook tot onbetaalbare zorg. Het potentieel van leefstijl voor preventie, herstel, behandeling en verbeteren van kwaliteit van leven is groot. Echter, de toepassing van leefstijl in de behandeling van aandoeningen blijft achter. Hier willen de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) in samenwerking met ZonMw, Health~Holland en de Coalitie Leefstijl in de Zorg verandering in brengen.

Langer gezond leven voor iedereen in Nederland

De SGF bestaat uit 22 gezondheidsfondsen die werken aan het voorkomen, genezen en behandelen van ziekten. Samen zetten we ons in op ziekteoverstijgende onderwerpen zoals preventie, kwaliteit van leven en immunologisch onderzoek. Gezonde leefstijl vormt een rode draad door onze activiteiten. Bijvoorbeeld met de Gezonde Generatie om ziekte te voorkomen. Hierbij werken we samen met jongeren en onze partners aan:

• een gezonde basis zodat kinderen veilig opgroeien en hun veerkracht versterkt wordt,
• een gezonde leefstijl voor jongeren en
• een gezonde omgeving voor iedereen zodat de omgeving verleidt tot gezond gedrag.

Naast preventie zien we groot potentieel in leefstijlinterventies als onderdeel van behandeling van chronische ziekten en het verbeteren van kwaliteit van leven.

Potentie leefstijl beter benutten

Chronische aandoeningen worden vooral behandeld met medicijnen, terwijl er beperkte aandacht is voor een gezondere leefstijl. Wij geloven dat juist met de aanpak van leefstijl als onderdeel van de behandeling mensen met chronische aandoeningen veel meer grip kunnen krijgen op hun ziekte en hun kwaliteit van leven. Een grote uitdaging hierbij is hoe mensen op maat te adviseren en hoe dit in de zorg te organiseren gezien de grote groep belanghebbenden. En dit op een manier zodat deze leefstijl vol te houden is. Het is hierbij belangrijk om naast het individu te kijken naar de rol van de omgeving. Dit betreft zowel de zorgomgeving als de sociale omgeving zoals de thuisomgeving, wijk- en werkomgeving. Een omgeving die gezond gedrag stimuleert is cruciaal bij het volhouden van een gedragsverandering. Het is daarom niet alleen belangrijk om te weten wat duurzaam werkt en hoe, maar ook om belanghebbenden te kunnen overtuigen van het effect van een gezonde leefstijl in de behandeling.

Gezamenlijke subsidieoproep voor toegepast onderzoek

We zijn verheugd dat preventie en leefstijlgeneeskunde een belangrijk onderdeel zijn van het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en dat nu een nationale Coalitie Leefstijl in de Zorg vanuit de IZA afspraken wordt opgestart. Wij werken graag samen met deze coalitie om de komende jaren een krachtige impuls te geven om leefstijl onderdeel te maken van behandeling van vele aandoeningen. Onderzoek speelt hierin een belangrijke rol, omdat onderzoek de inzichten kan opleveren die nodig zijn om de toepassing van leefstijl in de behandeling te verbreden. Zo willen we dit voorjaar samen met ZonMw en Health~Holland een grote onderzoekssubsidieoproep openen. De oproep heeft het doel om bruikbare onderzoeksresultaten te genereren over de potentie van leefstijl voor veel en diverse patiëntengroepen. Toepasbaarheid van onderzoeksresultaten in de praktijk vormt daarbij een belangrijk aandachtspunt.

Het wiel niet opnieuw uitvinden

Welk onderzoek is er dan nodig? En hoe voorkomen we dat we steeds het wiel opnieuw uitvinden? De subsidieoproep wordt mede vormgegeven op basis van een veldconsultatie en raadpleging van experts. Wat vinden zij? De toegevoegde waarde van leefstijlinterventies bij de behandeling van diabetes is bewezen. Ook voor andere ziekten zoals hart- en vaatziekten, maag-darm-leverziekten, maar ook psychiatrische aandoeningen wordt het potentieel van leefstijlinterventies als onderdeel van de behandeling steeds meer aangetoond. Het aantal studies van hoge kwaliteit is echter nog beperkt. Hier is het belangrijk om te kijken naar welke kennis er nog nodig is om tot implementatie in de praktijk over te gaan. Maar vooral: als er genoeg bewijs is om het ook daadwerkelijk toe te gaan passen.

Generieke werkingsmechanismen

We geloven dat er nog veel meer potentie zit in leefstijl als onderdeel van de behandeling:

• Dat de kennis over effectieve leefstijlinterventies bij een bepaalde ziekte ook toegepast kan worden voor andere ziekten;
• Dat als we de biologische mechanismen van leefstijl naar ziekte en de invloed van leefstijlinterventies hierop beter begrijpen, we beter in staat zijn om te behandelen. Hiermee kunnen we ook mogelijk verergering en/of co morbiditeit voorkomen;
• Dat als we meer weten over de interactie tussen leefstijlfactoren en hoe effectieve gedragsverandering werkt, mensen nog beter op maat geadviseerd kunnen worden.

We verwachten dat hierbij generieke werkingsmechanismen te identificeren zijn en willen onderzoek hiernaar stimuleren in de subsidieoproep. Dit zijn enerzijds biologische werkingsmechanismen waarbij bijvoorbeeld gedacht kan worden aan meer kennis over de cascade van celschade en chronische inflammatie bij ziekten en het effect van leefstijlfactoren hierop. Anderzijds zijn dit generieke gedragsmechanismen. Bijvoorbeeld wat effectieve gedragsmechanismen zijn om blijvende gedragsverandering te realiseren. Als we die mechanismen beter kennen en kunnen doorvertalen naar leefstijlinterventies op maat, is de potentie van leefstijlgeneeskunde voor vele ziekten en patiëntengroepen in een klap veel dichter binnen handbereik.

Co-creatie

Onderzoek, hoe fundamenteel het ook is, dient een toepassingsdoel voor ogen te hebben. We vinden het belangrijk dat niet alleen een stip op de horizon wordt gedefinieerd, maar dat ook gekeken wordt naar hoe daar te komen en met wie. Bij leefstijl als onderdeel van de behandeling zijn dit met name patiënten en zorgprofessionals, maar ook belanghebbenden zoals verzekeraars en andere (private) partijen. Door een onderzoeksplan gezamenlijk met deze (eind)gebruikers vorm te geven en uit te voeren, wordt geborgd dat resultaten toepasbaar zijn in de praktijk. En dat is natuurlijk waarvoor we het uiteindelijk voor doen.

Hou de website van SGF in de gaten voor het laatste nieuws over de subsidieoproep

Bron: Lifestyle4Health