40 Miljoen voor Onderzoek naar Innovatieve Technologie in 9 Nieuwe Perspectief-programma’s

Negen consortia van onderzoekers, bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties gaan met een budget van bijna 40 miljoen euro werken aan technologische innovaties, gericht op maatschappelijke uitdagingen. De Perspectief-programma’s gaan onder andere aan de slag met effectievere behandelingen van kanker, het verbeteren van optische eigenschappen van hightech-apparatuur en slimmere vormen van mobiliteit in steden.

Perspectief is een programma van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Dit jaar is een totaal budget van 27 miljoen beschikbaar, waarvan 23 miljoen van EZK en 4 miljoen euro van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Maar liefst 115 bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties zijn betrokken en zij dragen bijna 12 miljoen euro bij uit eigen middelen. Met het budget kunnen 106 onderzoekers de komende jaren aan de slag.

Van slimme mobiliteit tot natuurlijke weerbaarheid tegen water

De onderzoeksprogramma’s richten zich op urgente thema's en de sleuteltechnologieën. Zo gaan de consortia bijvoorbeeld onderzoek doen naar innovatieve behandelingen van ziektes als kanker en COPD. Innovaties richten zich op technische én natuurlijke oplossingen om ons te beschermen tegen overstromingen en toekomstbestendig sedimentbeheer voor het Waddengebied. Andere programma’s kijken naar slimme en schone vormen van mobiliteit in steden en het verbeteren van geavanceerde optische technologie, essentieel voor bijvoorbeeld de halfgeleider- en verlichtingsindustrie.

‘Samenwerking cruciaal’

‘Of het nu gaat om bescherming tegen water of de mobiliteit van de toekomst: we staan in Nederland voor grote uitdagingen, waarbij samenwerking tussen onderzoekers van verschillende disciplines, bedrijfsleven en maatschappij cruciaal is’, zegt Margot Weijnen, voorzitter van NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen. ‘Perspectief brengt een grote verscheidenheid van partijen bijeen om in consortia te werken aan innovatieve technologie. Juist samen kunnen ze een flinke stap voorwaarts zetten richting oplossingen, dat is de kracht van Perspectief.’ 

Perspectief

Het Perspectief-programma daagt onderzoekers uit om consortia te vormen met het bedrijfsleven, overheden en maatschappelijke organisaties. Samen werken ze aan technologische innovaties met maatschappelijke impact en het creëren van economische kansen voor Nederland. De onderzoeksprogramma’s richten zich op de grote maatschappelijke uitdagingen en de sleuteltechnologieën en leveren daarmee een bijdrage aan het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid van het ministerie van EZK.

Toegewezen programma’s

Borstbesparing door verwarming tumor
Development of personalized MR-guided thermo-chemotherapy for breast conserving surgery (CARES)

Bijna 1 op de 3 borstkankerpatiënten krijgt chemotherapie voorafgaand aan een operatie om de tumor zodanig te verkleinen dat de borst behouden kan blijven. Dit lukt niet altijd. In zo’n geval moet de borst alsnog geamputeerd worden. Het CARES-programma werkt aan manieren om de chemotherapie te verpakken in warmtegevoelige vetbolletjes. Daarnaast wordt een systeem ontwikkeld voor nauwkeurige, magnetische resonantie gestuurde verwarming van de tumor. Door deze combinatie komt de chemotherapie heel precies in de tumor vrij. Dit leidt tot hoge medicijnconcentraties en succesvollere tumorverkleining, waardoor er minder borstamputaties nodig zijn.

Weerbaar tegen watervloed
Future FRM Tech: Future Flood Risk Management Technologies for rivers and coasts

Een groot deel van Nederland kan overstromen. Zo liep in de zomer van 2021 Limburg nog onder water. Zeespiegelstijging en weersextremen als gevolg van klimaatverandering maken nieuwe technische en natuurlijke oplossingen voor waterveiligheid en klimaatadaptatie noodzakelijk. Het programma Future FRM Tech ontwikkelt onder andere overstromingsbestendige landschappen voor rivieren en estuaria, en innovatieve technische oplossingen voor waterkeringen. Hierbij nemen de onderzoekers expliciet ook de juridische, economische en governance-aspecten mee die nodig zijn voor toepassing. Aan de hand van casestudies voor de Lek, de Geul en Zeeland vergaart het programma kennis voor succesvolle implementatie in de praktijk.

Leidend door lichtgeleiding
Optical coherence; optimal delivery and positioning (OPTIC)

Voor de nieuwste generatie optische sensoren en lichtbronnen is het essentieel om heel veel verschillende kleuren licht tegelijk naar een doel te kunnen leiden. Het OPTIC-programma ontwikkelt innovatieve optische componenten zoals lenzen en spiegels met geheel vrije vormen, en nieuwe methoden om lichtgolven in de juiste vorm te kneden. Met deze technologie gaan de onderzoekers samen met de betrokken bedrijven de energie-efficiëntie van halfgeleiderchips verbeteren door ze nauwkeuriger te maken, de lichtopbrengst van witte ledlampen verhogen, en gevoeligere satellietsensoren ontwikkelen om bijvoorbeeld agrarische en andere bedrijven te helpen de stikstofuitstoot preciezer te bepalen.

Met kunstmatige intelligentie beste kankerbehandeling kiezen
PersOn: Explainable, Maintainable, and Trustworthy Decision Support Systems for Personalised Care in Oncology

Ieder jaar krijgen meer mensen de diagnose kanker. Vaak wacht hen een standaardbehandeling die geen rekening houdt met de verwachtingen van de patiënt over de resulterende kwaliteit van leven. Het PersOn-programma analyseert met behulp van kunstmatige intelligentie alle beschikbare gegevens over het type kanker en de individuele patiënt en voorspelt daarmee het te verwachten behandelresultaat. Met deze informatie kunnen arts en patiënt samen kiezen voor het zorgtraject dat voor die persoon met de grootste waarschijnlijkheid de beste kwaliteit van leven zal opleveren.

Longblaasjes herstellen voor meer lucht bij COPD
RecovAir: REpairing lung damage via reCOVery of stromal heAlth to restore respIRatory function

In Nederland lijden bijna 600.000 mensen aan COPD. Deze progressieve longziekte is tot op heden niet te genezen en wereldwijd doodsoorzaak nummer drie. Het RecovAir-programma wil hierin verandering brengen. Hiertoe verpakken de onderzoekers medicijnen of stamcellen in een ultradunne laag hydrogel. Zo kunnen ze de middelen heel gericht diep in de longen afleveren en voorkomen dat deze direct door het lichaam worden opgeruimd. Op plekken waar de longblaasjes beschadigd zijn, kunnen de medicijnen of cellen vervolgens de kapotte blaasjes repareren of vervangen. Op die manier kan dit programma de kosten van de gezondheidszorg verlagen en de kwaliteit van leven en de maatschappelijke participatie van deze groep longpatiënten verhogen.

Kijk op kleine wereld
3D Nanoscale Imaging (3DNI)

Om nieuwe medicijnen te ontwerpen, te begrijpen hoe kankercellen reageren op chemotherapie, of nog krachtigere computerchips te maken, moeten we op de kleinste schaal kunnen zien wat er gebeurt. Het 3DNI-programma werkt aan technologie die supersnel 3D-beelden kan maken van atomen, moleculen en cellen. Hiervoor ontwikkelen de onderzoekers nieuwe microscopietechnieken op basis van licht en/of elektronen. Door deze te combineren met moderne computeralgoritmen en kunstmatige intelligentie wordt het mogelijk om details te zien die kleiner zijn dan de golflengte van de gebruikte microscopiebundel.

Betere bestraling van binnenuit
UNderstanding the RAdiobiology of therapeutic medical radioNUclides (UNRANU)

Kanker is wereldwijd een van de belangrijkste doodsoorzaken. Zodra de ziekte is uitgezaaid naar andere organen zijn patiënten over het algemeen niet meer te genezen. Zogeheten radionuclidentherapie kan de overlevingskansen van deze patiënten aanzienlijk verbeteren. Bij deze therapie krijgen patiënten stoffen met daaraan een radioactieve stof, het radionuclide, ingespoten. Deze stoffen zullen de tumoren in het lichaam opzoeken en dan van binnenuit lokaal bestralen. Het UNRANU-programma onderzoekt nieuwe methodes om radionucliden te produceren, welke radionucliden het beste werken voor welke tumortypes, welke dosis daarbij optimaal is, en op welke manier het immuunsysteem de uiteindelijke effectiviteit van de behandeling beïnvloedt.

Sediment als sleutel naar weerbare watersystemen
WadSED: Wadden Sea and Estuaries: system Dynamics and sediment management under climate change

In de voor Nederland belangrijke vaargeulen in de Waddenzee en de Westerschelde moet steeds intensiever worden gebaggerd. Daarnaast neemt de biodiversiteit van de wereldwijd belangrijke wetlands af. Getijplaten en kustmoerassen beschermen dijken nu nog tegen stormen, maar moeten snel genoeg kunnen blijven meegroeien. Sediment is de sleutel: waar en wanneer is er genoeg, te veel of onvoldoende zand en slib? WadSED vergelijkt de Waddenzee en de Westerschelde, bouwt nieuw gereedschap, en ontwerpt een nieuwe aanpak voor gezamenlijk beheer en beleid om te komen tot toekomstbestendig sedimentbeheer dat onze kusten gelijktijdig beschermt tegen een stijgende zeespiegel, afnemende biodiversiteit, en toenemende baggerkosten.

Bereikbare en leefbare stad zonder privéauto’s?
XCARCITY?

Hoe houden we steden met steeds meer woningen bereikbaar? En hoe maken we schone en slimme mobiliteitsoplossingen zoals elektrische deelfietsen toegankelijk voor iedereen? XCARCITY ontwikkelt digital twins van autoluwe gebieden in de stad op basis van gemeten en gesimuleerde data van mobiliteit van personen en goederen. In deze virtuele modellen testen de onderzoekers mogelijke scenario’s en interventies voor specifieke problemen in Almere, Amsterdam en Rotterdam. Dit helpt overheidsinstanties, gebiedsontwikkelaars en vervoerders bij de besluitvorming rondom schone en toegankelijke mobiliteit in en naar steden.

Bron: NWO