‘Ik Wilde Dat Gewone Mensen Zichzelf Kunnen Helpen’

Het begon toen Jeannette Rijks in 2000 een telefoontje van haar tante kreeg. ‘Ze had een afspraak met de huisarts en vroeg of ik daar bij kon zijn’, vertelt Rijks. Hoewel het een flink eind reizen was, begreep ze dat haar aanwezigheid belangrijk was. Toen Rijks en de dokter er waren, trok haar tante een fles wijn open. Tot de huisarts vroeg waarom ze zijn hulp nodig had. ‘Ze begon enorm te huilen. Ze zei: “Ik heb wel familie en vrienden, maar ik ben zo eenzaam”,’ vertelt Jeannette Rijks. Ze was verknocht aan haar tante, maar wist niet van haar eenzaamheid. ‘Ik voelde me machteloos’, zegt Rijks. De huisarts schreef antidepressiva voor.

Relaties

Vanaf dat moment zou Rijks, die psychologie heeft gestudeerd, gedurende 3 jaar alle eenzaamheidsonderzoeken bestuderen. ‘Eenzaamheid is een van de grootste problemen in de samenleving. Het ontstaat voor een belangrijk deel door een volstrekt gebrek in onze opvoeding.

Mensen leren niet om relaties aan te gaan en deze te onderhouden. Onze relaties zijn vaak heel klungelig’, legt ze uit. Hoezeer het diepe gemis dat mensen ervaren ingrijpt, blijkt uit het feit dat eenzaamheid de hersenen en hormoonhuishouding verandert. ‘Eenzame personen ervaren daardoor niet meer die aangename respons als ze leuke, nieuwe mensen ontmoeten. Ze worden terughoudend om contacten aan te gaan.’

Brein en relaties

Op basis van al die inzichten ontwikkelde Rijks de cursus Creatief Leven. ‘Ik wilde dat gewone mensen zichzelf kunnen helpen. Al werkt de cursus beter als mensen deze volgen met begeleiding en in een groep.’ De cursus duurt 8 weken. In essentie werkt de methode aan veranderingen in het brein en leert mensen weer relaties aan te gaan. Uit een evaluatie uit 2018 blijkt dat de 54 mensen die de cursus hadden gevolgd, aangaven minder eenzaam te zijn.

Ook hun vitaliteit nam toe. ‘Ze staan positiever in het leven’, legt Rijks uit. Tevens heeft ze met haar bedrijf Faktor5 tientallen professionals opgeleid zodat ook zij de cursus kunnen geven.

Subsidie ZonMw

Zoals veel eenzaamheidsaanpakken had ook Creatief Leven niet een keurmerk van erkende interventie. Tot ZonMw in 2020 de subsidieronde opende ‘Beloftevolle interventie op weg naar de databank’. ‘Enthousiaste personen binnen gemeenten die mijn cursus goed kennen, vonden dat ik een aanvraag moest indienen moest doen’, zegt Rijks. Ze besloot het traject in te gaan. ‘De subsidieaanvraag ging heel vlot’, zegt ze.

Traject

Het doel was goedkeuring als erkende interventie en opname in de Databank Effectieve Sociale Interventies die is ondergebracht bij Movisie. De eisen voor opname zijn onder meer: het indienen van een handboek waarmee derden de interventie kunnen uitvoeren en eventueel andere materialen, en een evaluatie van wat de cursus bij mensen teweegbrengt. Het was een zwaar traject. ‘Het lastigste was om alles volgens het protocol in te vullen. Telkens kwamen er nieuwe eisen’, zegt Rijks.

Externe partners

Rijks was ook verplicht om externe partners aan te trekken om de procedures te doorlopen. ‘Het was een spannende en mooie ervaring, want nu keken externen naar de cursus die ik had ontwikkeld. Die samenwerking is een verrijking geweest’, stelt ze. Leanne Reijen, functionaris gezondheidsbevordering & onderzoeker bij de GGD Hollands Midden, beschreef de cursus volgens de eisen van de welzijnswereld. Addi van Bergen, coördinator Academische Werkplaats, onderhield het contact met Movisie. De wetenschappelijke onderbouwing werd geschreven door Aglaia Zedlitz, universitair docent Medische en Neuropsychologie aan de Universiteit Leiden. ‘Ik ben hen heel dankbaar. Zij hebben ervaring om dit soort trajecten te doen. Een gemiddeld mens krijgt dat niet voor elkaar.’ Ook anderen waren betrokken. Rijks kreeg eveneens hulp van Movisie.

Kink

Toen kwam er een kink in de kabel. In eerste instantie keurde de externe commissie de ingeleverde beschrijvingen af. ‘We hebben weekenden en avonden doorgewerkt. Maar een dag voor de vakantie zijn onze stukken goedgekeurd’, zegt Rijks. Creatief Leven is een erkende interventie en is als ‘goed onderbouwd’ in de databank opgenomen. ‘Het was een enorm karwei. Maar achteraf ben ik heel blij dat ik het doorlopen heb.’ Ze hoopt dat haar erkende interventie bijdraagt aan het inzicht ‘dat eenzaamheid niet op te lossen is met een gezellig gesprek, maar dat je verstand moet hebben van wat je doet en een goede methode moet volgen.’

Jongeren

Ze heeft nog wel tips. Nu zijn er twee databanken met erkende leefstijlinterventies, aldus Rijks. Want ook het RIVM heeft een databank: Gezond Leven. ‘Het zou mooi zijn als er één database is waar alles te vinden is’, zegt Rijks. Ze is verheugd dat het ministerie van VWS zich niet alleen meer richt op eenzaamheid onder ouderen. ‘Ook bij jongeren kan de nood hoog kan zijn en zij hebben eveneens goede hulp nodig.’

Bron: ZonMw