Betere Palliatieve Zorg Voor Patiënten Met Beperkte Gezondheidsvaardigheden
Bijna 25% van de Nederlanders heeft moeite met het vinden, begrijpen en toepassen van informatie over gezondheid. Om deze mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden (BGV) mee te laten beslissen over de zorg in de laatste levensfase hebben zorgverleners goede communicatieve vaardigheden nodig. Verschillende nieuwe hulpmiddelen helpen hen op weg.
Zorgverleners in de 2e lijn vinden het lastig om beperkte gezondheidsvaardigheden bij een deel van hun patiënten vast te stellen. Hierdoor is er vaak te weinig inzicht in de wensen en behoeften van deze patiënten en sluit de communicatie niet voldoende aan. Gevolg: patiënten beslissen te weinig mee over de palliatieve zorg die ze krijgen. Terwijl juist die zorg het laatste stukje van hun leven kan verbeteren.
Onderzoek Goed Begrepen
Om hier verandering in te brengen, startte het onderzoek Goed Begrepen, waarin zorgverleners in 4 ziekenhuizen aan de slag gingen met hun communicatieve vaardigheden en het signaleren van eventuele beperkte gezondheidsvaardigheden bij patiënten. Janneke Noordman was hier als senior onderzoeker Communicatie in de gezondheidszorg vanuit het Nivel bij betrokken. Ze vertelt: ‘In het onderzoek interviewden we zorgverleners over hun ervaringen en behoeftes op het vlak van omgaan met mensen met BGV. Ook maakten we video- en audio-opnames van gesprekken in de spreekkamer, die zorgverleners en patiënten individueel hebben teruggekeken. Ze keken naar het uiten van emoties door patiënten, naar mogelijke misverstanden tussen de patiënt en de zorgverlener en naar gezamenlijke besluitvorming.'
Van e-learning tot teamtraining
Op basis van de uitkomsten van het onderzoek werden verschillende hulpmiddelen ontwikkeld om de communicatie van de zorgverleners beter te laten aansluiten op de wensen en behoeften van patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Gudule Boland, projectleider en strategisch adviseur bij expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos: ‘We ontwikkelden een e-learning met virtuele patiënten waarmee zorgverleners gesprekken kunnen oefenen. Ook maakten we informatiekaarten die zorgverleners kunnen gebruiken om op een begrijpelijke manier uitleg te geven over bijvoorbeeld het verschil tussen palliatieve sedatie en euthanasie. Door de e-learning ervaren zorgverleners wat het effect van hun communicatie is op de patiënt. De virtuele patiënt reageert in woorden én non-verbaal op hoe een zorgverlener iets vertelt.’
Herkennen beperkte gezondheidsvaardigheden
Karen Neelis, radiotherapeut en oncoloog in het Leids Universitair Medisch Centrum, heeft onlangs de e-learning gevolgd. Ze vertelt: ‘De allergrootste uitdaging is het herkennen van beperkte gezondheidsvaardigheden bij een patiënt. Je ziet het meestal niet aan de buitenkant en zorgverleners vermelden het niet in de overdracht. Heel vaak kom je er als zorgverlener te laat achter. De e-learning is heel nuttig om je weer bewust te maken van het bestaan van deze beperkte vaardigheden bij patiënten.’ Waar Karen vooral veel aan heeft, is het zakkaartje met de voorbeeldzinnen dat in de e-learning gebruikt wordt. ‘Hoe zeg je iets nou zo duidelijk mogelijk, met niet te veel woorden? Ik heb het zakkaartje uitgeprint en het zit nu standaard in mijn jaszak.’
E-learning van grote meerwaarde voor onderwijs
Anne Mertens, 5e-jaarsstudent geneeskunde in Nijmegen, heeft samen met 5 andere studenten tijdens haar minor onderzoek gedaan onder 18 studenten naar het nut van de e-learning voor het onderwijs. Anne: ‘Het bleek dat veel studenten, inclusief ikzelf, wel een beeld hadden van patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden, maar we hadden geen idee dat dit bij zoveel mensen speelt. Je gaat er in de praktijk dus vaker tegenaan lopen dan je denkt.'
De studenten zagen een grote meerwaarde van de e-learning voor het onderwijs. Anne: ‘Als een patiënt je niet begrijpt is dat slecht voor de relatie die je met iemand hebt, maar ook voor de behandeling. Denk maar aan het verkeerd innemen van medicatie.’ Ook is er de wens om de e-learning in een theoretisch blok op te nemen en daarnaast live te oefenen en de teamtraining met trainingsacteurs te volgen. Iets wat de studenten met andere thema’s al doen. ‘Wat mij betreft is deze e-learning veel breder inzetbaar dan alleen in de palliatieve zorg’, tipt Anne tot slot.
Invoering in ziekenhuizen en onderwijs
Alle producten zijn nu gratis beschikbaar via Palliaweb. Gudule: ‘De teamtraining staat nu standaard in ons aanbod, zodat ziekenhuizen die training kunnen doen. Verschillende ziekenhuizen hebben de e-learning al opgenomen in hun nascholingsprogramma. Ook onderwijsinstellingen kunnen de training tegen kostprijs aanschaffen.’
Voor organisaties die met dit thema aan de slag willen, heeft Gudule nog een belangrijke tip: ‘Alleen de e-learning en de teamtraining volgen is niet genoeg. Wil je echt dat zorgverleners hun communicatie veranderen, trek er dan minstens een jaar voor uit en blijf oefenen. En dat hoeft niet meteen met het hele ziekenhuis. Je kunt ook beginnen met een polikliniek.’ Janneke vult aan: ‘Wel is het belangrijk om het hele team te betrekken: van manager tot zorgverlener. Het moet echt breed gedragen worden om succesvol te zijn.’
Lees het hele artikel hier.
Bron: ZonMw
