Six researchers awarded with highest award in Dutch science

Vandaag maakte NWO-voorzitter Stan Gielen bekend dat prof. dr. Anna Akhmanova, prof. dr. Marileen Dogterom, prof. dr. Carsten de Dreu en prof. dr. John van der Oost de NWO-Spinozapremie ontvangen, en prof. dr. Beatrice de Graaf en prof. dr. Marion Koopmans de NWO-Stevinpremie. De Spinoza- en de Stevinpremies zijn de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap. De laureaten krijgen elk 2,5 miljoen euro, te besteden aan wetenschappelijk onderzoek en activiteiten met betrekking tot kennisbenutting.

De onderzoekers ontvangen de premie voor hun uitmuntende, baanbrekende en inspirerende werk. Sinds 1995 reikt NWO de Spinozapremie jaarlijks uit aan maximaal vier wetenschappers die tot de internationale top van hun vakgebied behoren. De NWO-Stevinpremie, jaarlijks bestemd voor maximaal twee (teams van) onderzoekers, wordt dit jaar voor het eerst uitgereikt. Bij beide premies staat de kwaliteit van de onderzoeker voorop; waar bij de Spinozapremie de nadruk ligt op het wetenschappelijke werk en fundamentele vraagstukken, honoreert de Stevinpremie in de eerste plaats de maatschappelijke impact.

Internationaal vermaarde topwetenschappers

Spinozalaureaten
Prof. dr. Anna Akhmanova, als hoogleraar cellulaire dynamica verbonden aan de Universiteit Utrecht, is een van de meest vooraanstaande experts op het gebied van de celbiologie van het cytoskelet en pionier in het gebruik van de nieuwste celbiologische technieken. Akhmanova heeft een aantal baanbrekende ontdekkingen gedaan die lieten zien waar het cytoskelet precies voor dient en welke mechanismen aan die functies ten grondslag liggen.

Prof. dr. Marileen Dogterom is een van de belangrijkste gezichten van de biofysica in Nederland. Ze verwierf wereldfaam met haar experimentele onderzoek naar het krachtenspel in het cytoskelet. Als eerste wist Dogterom de krachten te meten die de microscopisch kleine buisjes van het cytoskelet uitoefenen tijdens celdeling. Marileen Dogterom is onder meer hoogleraar bionanoscience aan de TU Delft en de drijvende kracht achter het nationale consortium BaSyc (Building a Synthetic Cell).

Prof. dr. Carsten de Dreu is hoogleraar sociale en organisatiepsychologie aan de Universiteit Leiden. Hij doet grensverleggend onderzoek naar conflicten, onderhandelingsprocessen, besluitvorming en creativiteit binnen kleine groepen. De Dreu heeft belangrijke bijdragen geleverd aan de studies naar neurobiologische processen die aan de basis liggen van groepsconflicten. Zo toonde De Dreu onder meer aan dat slechte besluitvorming en groepsdenken niet alleen voortkomen uit cognitieve tekortkomingen.

Prof. dr. John van der Oost, hoogleraar microbiologie aan Wageningen University & Research, is een van de grondleggers van de baanbrekende CRISPR-Cas-techniek; hiermee kunnen wetenschappers heel gericht genen verwijderen, toevoegen of veranderen. Van der Oost ontdekte hoe het CRISPR-Cas-systeem bijdraagt aan de bacteriële afweer tegen virussen.  Experts omschrijven CRISPR-Cas als een van de grootste revoluties in de levenswetenschappen, de onderzoeksgroep van Van der Oost heeft hier een belangrijke bijdrage aan geleverd.

Stevinlaureaten
Prof. dr. Beatrice de Graaf is hoogleraar internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Niet alleen verricht De Graaf historisch onderzoek op zeer hoog niveau; ze geldt als een wetenschapper die wetenschap, politiek, praktijk en maatschappij weet te verbinden. De Graaf weet zeer abstracte concepten te vertalen naar praktische discussies zonder daarbij de wetenschappelijke nuance uit het zicht te verliezen. Ze is een veelgevraagd terrorisme-expert en geeft advies aan verschillende publieke en private organisaties in binnen- en buitenland.

Prof. dr. Marion Koopmans is hoogleraar virologie aan het Erasmus MC in Rotterdam. Haar onderzoek richt zich op de overdracht van virussen van dieren op mensen (zoönosen), en op grootschalige verspreiding tussen mensen (outbreaks en pandemieën). Om deze besmettings-trajecten in kaart te brengen, maakt ze gebruik van de genetische informatie die zich in de vorm van DNA of RNA in virussen bevindt. Het creëren van wereldwijde netwerken om infectieziekten als ebola en zika systematisch en grootschalig te bestrijden vormt een rode draad in het werk van Koopmans.

Proces van selectie laureaten

NWO nodigt een beperkt aantal personen uit om uit hoofde van hun functie wetenschappers voor te dragen als kandidaten voor een Spinozapremie of voor een Stevinpremie. Dit jaar ontving NWO voor elke premie ruim 30 voordrachten. De Spinoza- en Stevincommissies bestaan uit twaalf leden, afkomstig uit verschillende landen en wetenschappen en bij de Stevincommissie ook uit het bedrijfsleven. Op basis van de voordrachten maken de commissies een shortlist van maximaal acht kandidaten. Per kandidaat gaan commissieleden vervolgens in gesprek met meerdere buitenlandse deskundigen. Mede op basis van deze gesprekken adviseerden de commissies NWO dit jaar vier Spinozapremies en twee Stevinpremies toe te kennen. Inclusief de nieuwe laureaten kent Nederland nu 89 Spinozalaureaten en 2 Stevinlaureaten.

Uitreiking premies in september 2018

De feestelijke uitreiking van de Spinozapremies en Stevinpremies vindt plaats op woensdag 12 september in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Tijdens de uitreiking vertellen de Spinoza- en Stevinlaureaten wat hun onderzoek inhoudt en waar ze de premie voor willen inzetten.

Bron: NWO

Six researchers awarded with highest award in Dutch science

‹ News overview